Popura no aki – Mùa thu của cây dương

Không hiểu sao khi đọc những tác phẩm của các nhà văn nữ Nhật Bản có văn phong nhẹ nhàng kiểu như Banana hay Kazumi, tôi lại liên tưởng đến những bộ phim hoạt hình Nhật Bản. Tất cả mọi thứ, thậm chí ngay cả cảnh hai nhân vật chính hôn nhau chẳng hạn, cũng phải là dễ thương theo một cách nào đó mà chỉ có thể bắt gặp trong các bộ anime. Vì vậy, nếu như đọc văn học phương Tây thì dễ dàng hình dung ra được anh chàng nhân vật chính với đôi mắt sâu màu xanh nước biển hay cô nàng tóc vàng hoe đang dắt chó đi dạo như thế nào thì khi đọc Banana hay Kazumi, các nhân vật trong trí tưởng tượng của tôi đều trở thành những nét vẽ cong cong, tròn tròn. Theo lẽ đó, nếu như các tác phẩm này có được dựng phim thì theo tôi tốt nhất là nên làm thành hoạt hình.

Với Mùa thu của cây Dương thì sẽ như thế này. Cảnh đầu tiên của bộ phim là khi Chiaki đang ngồi trên máy bay trở về khu căn hộ Cây Dương và bắt đầu hồi tưởng về ký ức thời thơ ấu của mình. Từ những tháng ngày mà cuộc sống gắn liền với món cá hồi đóng hộp và tàu điện khi bố cô vừa qua đời, cho đến lúc hai mẹ con tình cờ phát hiện được khu căn hộ Cây Dương và quyết định sống ở đó. Nơi cô gặp được bà cụ chủ nhà có khuôn mặt giống hệt thủy thủ Popeye, khó tính nhưng lại rất tốt bụng, người đã nhận lời gửi thư hộ Chiaki đến bố của cô ở thế giới bên kia. Thế là giống như là một sợi dây liên lạc với bố, cô gửi gắm hết những tâm sự của một cô bé sáu tuổi vào những lá thư, mà không biết hề rằng chính những lá thư đó đã dần dần xóa đi hết những bất ổn trong cô về sự ra đi đột ngột của bố mình từ khi nào.

Một câu chuyện đơn giản và cái cách tác giả kể truyện cũng đơn giản như vậy. Mọi thứ trôi qua chầm rãi như chiếc lá khẽ rơi xuống thềm nhà bởi làn gió thu. Ngay cả khi bí mật được hé lộ hay những tình tiết bất ngờ xuất hiện cũng không hề gây cảm giác quá hồi hộp hay ám ảnh nhưng lại khiến người đọc day dứt mãi.

Cái chết, xuất hiện khá đều đặn trong cuốn sách này. Trước hết là bố Chiaki, đột ngột biến mất một cách nào đó mà theo cô là giống như nhân vật siêu hậu đậu trong truyện tranh sẩy chân rơi xuống lỗ cống còn mở nắp. Nỗi đau mất mát người thân không bùng nổ ra bên ngoài mà âm ỉ như những đợt sóng ngầm, hình thành nên biết bao nỗi sợ hãi trong cô. Là cảm giác lo lắng rằng mình đã để quên một món đồ nào đó ở nhà hay là chưa kịp khóa cửa cẩn thận nên cứ phải liên tục chạy về nhà để kiểm tra đến tận mấy lần trên đường đến trường. Và cả suy nghĩ đáng sợ mỗi khi nhìn về phía lưng mẹ khi đang nấu ăn, rằng một ngày nào đó mẹ cô cũng sẽ rơi xuống cái hố đen ngòm mà bỏ lại cô ở lại. Vì vậy cô tự nhắc mình, dẫu sơ ý một chút thôi cũng không thể được. Đại loại như là, nếu mình không ngoan thì mẹ mình cũng sẽ biến mất như bố. Bởi vì “thế giới này nhan nhản những lỗ cống ở khắp mọi nơi”. Cái ý nghĩ đó quả thật đã ám ảnh cô bé trong suốt một thời gian.

Tiếp đó là len lỏi những dấu hiệu của cái chết. Mẹ của Osamu bị mất em bé. Rồi bà ngoại, đã già lắm rồi nhưng vẫn cố sống đến khi còn đủ tỉnh táo để đưa lại cho con gái ít tiền và chiếc nhẫn cùng lời nhắn nhủ: hãy làm sao để sau này không phải hối hận rằng ‘Ôi, ngày đó mình còn trẻ, vậy mà…’. Cả Chiaki, khi mà đã trưởng thành cũng không thoát khỏi ý nghĩ một ngày nào đó sẽ ra đi theo cách của bố.

Rồi những lúc khi mà trời tối sầm vẫn không thấy bà cụ chủ nhà trở về hay khi bà bị ngã phải nhập viện, thì nỗi sợ mất phải đi người thân yêu lại trở về ám ảnh cô bé. Nhưng cuối cùng thì bà cụ chủ nhà vẫn phải ra đi. Bởi sinh – lão – bệnh – tử, vốn đã là điều không thể nào tránh khỏi. Bà ra đi khi đã thực hiện được lời hứa, “sẽ cố gắng sống đến ngày cháu trưởng thành” và để tiếp tục thực hiện lời hứa của mình – đưa những lá thư của người còn sống cho người đã khuất. Những lá thư như là một nguồn sức mạnh giúp vượt qua nỗi đau, và cũng là một minh chứng rằng, chỗ dựa tinh thần vững chắc nhất vẫn chính là những người thân yêu nhất của mình.

Kết phim, Chiaki ngồi trên xe đưa tang bà cụ, ngoảnh mặt nhìn về phía bầu trời xanh. Giọng nói bà cụ vẫn văng vẳng bên tai.

“Nhưng trước hết, cháu phải quét lá rụng cho bà đã. Còn phải xin lỗi hàng xóm vì đã để lá rụng nhiều thế này…”

Sách hay, bìa cũng đẹp. Mùa thu thì có lá vàng. Kazumi còn có một cuốn khác là Khu vườn mùa hạ (Natsu no niwa), viết trước và nổi hơn cuốn này, cũng được dựng thành phim. Mùa hè thì có cỏ non xanh rì trông mát rượi. Nói chung là mua một lúc cả hai cuốn không hề phí tiền đâu.