“Một lần làm đĩ, suốt đời làm đĩ”
Chuyện làm đĩ không mới, nhưng khi đặt giữa bối cảnh xã hội phương Tây hiện đại với nhân vật chính vừa tròn 17 tuổi, bộ phim của François Ozon vẫn khiến ta nghi vấn về những chuẩn mực đạo đức và mối quan hệ giữa người với người trong thời kỳ công nghệ cao.
So với In the House (Dans la maison) – tác phẩm trước đó của Ozon, Young and beautiful có mạch chuyện chậm rãi và nhẹ nhàng hơn hẳn. Bộ phim bắt đầu vào mùa hè khi Isabelle tự nguyện dâng hiến trinh tiết của mình cho một chàng trai người Đức tên là Felix, người mà nàng tình cờ gặp được trong chuyến nghỉ mát tại bãi biển miền Bắc nước Pháp. Sau đó, Ozon tiếp tục khai thác những biến chuyển cuộc đời cô gái trẻ trong vòng một năm kể từ sự kiện nói trên. Cấu trúc bộ phim được chia thành bốn chương rõ rệt theo bốn mùa trong năm, tiếp nối bằng mùa thu và kết thúc khi xuân về. Mỗi chương khép lại bằng một nhạc phẩm của Francoise Hardy thay cho lời bình, đồng thời phần nào thể hiện tâm trạng của nhân vật chính.
Trở lại với Isabelle, thay vì tiếp tục phát triển mối quan hệ với Felix theo chiều hướng tích cực hơn thì cô lại quyết định bóp chết nó không một lý do. Điều này đặt ra một câu hỏi, phải chăng Felix là cánh cửa mà Isabelle vẫn đang tìm kiếm để bước vào thế giới của một người phụ nữ, hay là chỉ là công cụ nhằm thoả mãn sự tò mò của cô gái mới lớn?
Con đường Isabelle lựa chọn sau đó còn táo bạo hơn khi chấp nhận lời đề nghị qua đêm với một người đàn ông lạ mặt để đổi lại số tiền mà ở độ tuổi cô khó có thể kiếm được. Từ đó, Isabelle ngày càng dấn sâu vào cám dỗ và chấp nhận cuộc sống hai mặt: ban ngày là nữ sinh đại học, ban đêm là gái gọi cao cấp với biệt danh Lea, liên lạc với khách hàng qua một trang web dịch vụ trên mạng hay những tin nhắn điện thoại. Ngoài tiền bạc và dĩ nhiên, là dục vọng, thì động cơ thực sự và căn nguyên của hành vi này là gì?
Nam đạo diễn Ozon lướt qua các bài học ở trường lớp và tập trung vào những dấu hiệu rạn nứt của gia đình, như thể khẳng định rằng đây mới chính là gốc rễ của mọi sự lệch lạc: bố mẹ ly dị, bố dượng xa cách và cậu em trai nhạy cảm tuổi đương lớn. Tuy nhiên, kịch bản của Young and beautiful – cũng do Ozon viết – đặt ra quá nhiều vấn đề chồng chéo mà không đi sâu vào giải quyết một cách gọn gẽ. Điều này nhắc ta nhớ đến lời dạy mà thầy giáo văn học Germain trong In the house dành cho cậu học trò Claude của mình: “Hãy ngừng giải thích, để người đọc tự điền vào những chỗ trống”.
Ngay từ cảnh quay đầu tiên, Ozon để cho Isabelle lang thang một mình giữa bãi biển trong bộ đồ bơi hai mảnh. Góc máy chao đảo, bó hẹp trong khung ngắm của ống nhòm. Ở đây, có thể ngầm hiểu rằng mỗi chúng ta nhìn nhận một con người dưới một góc nhìn nhất định. Khán giả từ đầu đến cuối chỉ đóng vai trò là người quan sát với góc nhìn thứ nhất, chứ khó có thể nắm rõ được tâm tư và suy nghĩ của nhân vật chính. Tương tự, Ozon cũng đơn thuần là người kể chuyện, không hề áp đặt quan điểm hay suy nghĩ của mình vào người xem.
Với cách kể chuyện như vậy, nghiễm nhiên Isabelle trở thành trọng tâm của bộ phim. Marine Vacth, trước đó vốn là một người mẫu ít có kinh nghiệm diễn xuất nhưng lại thể hiện thành công nhân vật Isabelle một cách hết sức tự tin: có khoảng chín cảnh tình dục nóng bỏng, chưa kể cảnh đầu phim bắt buộc phải khoả thân. Trên tất cả là những biểu cảm của cô, không chỉ toát lên vẻ “trẻ trung và xinh đẹp” mà còn “đáng sợ và đầy nguy hiểm”, nhưng tận sâu trong đáy mắt luôn chứa đựng một nỗi buồn xa xăm, còn gương mặt lại ẩn dấu sự trống vắng, giá lạnh. Đôi lúc, Isabelle ý thức được sắc đẹp và tuổi trẻ của mình nên sử dụng nó như một vũ khí để tấn công đàn ông. Song, cuối cùng thì nàng vẫn chỉ là cô gái 17 tuổi – lứa tuổi đẹp nhất của đời người, và làm một cái nghề mà đến bây giờ vẫn không ít người khinh bỉ, thậm chí là cả khách hàng của mình.
Điểm đặc biệt của Young and beautiful là tuy đi theo thể loại chính kịch, nhưng bộ phim lại chứa đựng những chi tiết mang màu sắc huyền bí khó giải thích. Chẳng hạn như khi Isabelle lần đầu làm tình với Felix, nàng thấy một bản ngã khác của mình đang quan sát cả hai giữa đêm tối. Khi nàng mất đi trinh tiết cũng là lúc cái bản ngã ấy bỗng nhiên biến mất và không bao giờ quay trở lại.
Phân đoạn cuối cùng của phim cũng rất đáng nhớ: hai người phụ nữ nằm cạnh nhau trên chiếc giường khách sạn, một trẻ đẹp với tất cả khao khát được bước vào đời, người còn lại đã đi qua gần hết mọi đắng cay và gian khổ của kiếp người, nhìn lại cô gái trẻ như tấm gương phản chiếu tuổi 17 ngây dại của mình. Cách cắt cách đột ngột khiến ta tự hỏi rốt cuộc người đàn bà từng trải kia đã đi đâu? Trở về với ngôi nhà đời thường quen thuộc? Nhập vào hình hài của cô gái trẻ? Hay tất cả chỉ là một giấc mơ?
Đưa ra một loạt câu hỏi nhưng không chủ động giải đáp, vậy điều Ozon thực sự muốn nói là gì? Thực tế, Young and beautiful vẫn chỉ là câu chuyện trưởng thành của cô gái trẻ đang tìm cách học về cuộc đời. Mà xét cho cùng, thì làm đĩ cũng chỉ là một trong số rất nhiều bài học mà cô đã tự chọn cho mình.
Đánh giá: *** (3/5)
