Sau hai tác phẩm đầu tay được đánh giá cao thì Jeff Nichols trở lại với phong cách làm phim “bom nổ chậm” quen thuộc của mình bằng cuộc phiêu lưu đến vùng Mississippi sông nước, ít nhiều chịu ảnh hưởng từ tiểu thuyết văn học Mark Twain và âm nhạc bluegrass của vùng Nam Mỹ. Nhìn chung, Mud (2012) vẫn là một bộ phim hay với lối kể truyện mượt mà, hấp dẫn, tiếp cận chủ đề niềm tin con người một cách sắc bén, nhưng vẫn chưa thể vượt qua được cái bóng quá lớn của Take Shelter (2011) trước đó.
Điều đầu tiên có thể nhận thấy là cách đặt nhan đề bộ phim lấy từ tên một nhân vật trong câu chuyện, không khỏi khiến ta liên tưởng đến những Tom Sawyer, Huckleberry Finn kinh điển. Song, vai diễn Mud do nam diễn viên Matthew McConaughey đảm nhận lại là một gã tội phạm đang bị cảnh sát ráo riết truy nã khắp nơi. Hắn đặt cược niềm tin của mình vào tình yêu với nàng Juniper xinh đẹp, người mà hắn đã đem lòng yêu thương từ khi thuở thiếu thời và cũng vì nàng mà bỗng nhiên hắn phải mang tội sát nhân. Bị truy đuổi, Mud phải bỏ chạy vào tận sâu trong hoang đảo, sống chui lủi trên cây như thú rừng mà chẳng có gì trong tay, kể cả đồ ăn thức uống. Thứ duy nhất còn đọng lại trong đầu hắn là kế hoạch tẩu thoát cùng Jupiter như đã hứa. Hàng ngày hắn gậm nhấm niềm tin ấy ở trong rừng và kiên nhẫn chờ đợi. Một thứ niềm tin vừa ngây thơ vừa vụng dại về tình yêu hoàn mỹ, về cái kết có hậu trong truyện cổ tích.
Tuy nhiên, chuyến phiêu lưu này không thuộc về Mud, mà là hai cậu bé Ellis và Neckbone. Như sự sắp xếp của số phận, đôi bạn tình cờ gặp Mud trong một lần vào rừng tìm kiếm chiếc thuyền bỏ hoang bị trôi dạt và mắc lại trên cây. Cuộc phiêu lưu này cuối cùng lại dẫn đến một cuộc phiêu lưu khác. Cả hai đồng ý giúp đỡ Mud thực hiện kế hoạch đào tẩu tưởng chừng như điên rồi kia. Lý do của Neckbone thì đơn giản chỉ muốn lấy được khẩu súng A45 như đã giao kèo. Trong khi đó, Ellis lại có phần phức tạp hơn. Bởi cũng như Mud, cậu tin vào tình yêu – thứ mà cậu vẫn còn quá bé nhỏ để có thể thấu hiểu, nhất là khi chưa từng nhìn thấy trong mối quan hệ giữa bố mẹ.
Nam đạo diễn Jeff Nichols, vốn là một người sinh ra ở vùng Arkansas, luôn cố gắng thổi cái không khí yên bình, cái hồn của vùng đất phương Nam quê hương vào những bộ phim của mình. Qua góc máy của Jeff, người xem thấy được một bức tranh thiên nhiên sống động về miền sông nước ít được chú ý trong điện ảnh Mỹ. Không hề có những con phố đông đúc người qua lại hay những tòa nhà cao trọc trời ở New York. Thay vào đó là hình ảnh miền đồng quê vừa hoang vắng lại vừa chân thật, gần gũi.
Âm nhạc vẫn do David Wingo, người từng cộng tác trong Take Shelter, đảm nhận. Bluegrass là một sự lựa chọn có tính toán. Trái ngược với nhịp điệu dồn dập, rộn ràng thì hầu hết những bản nhạc trong phim lại gợi một cảm giác vừa buồn bã vừa mơ hồ. Đó là đặc trưng của thứ âm nhạc vốn được những người dân dùng để nói thay nỗi cơ hàn trong cuộc sống của mình, hóa ra lại lột tả tốt cái không khí mà đạo diễn muốn nói đến, hòa nhập vào bộ phim một cách hoàn hảo.
Yên bình mà không yên bình. Mặt nước tưởng lặng mà gợn sóng bất kỳ lúc nào. Người xem cứ trôi theo mạch phim lãng đãng của Jeff Nichols, êm đềm như dòng sông Missisipi hùng vĩ, cho đến những phút cuối cùng trong kế hoạch của Mud được thực hiện cũng là lúc “quả bom nổ chậm” bùng phát. Chiếc thuyền treo ở trên cao kia tượng trưng cho thứ niềm tin mà cả hai gã trai một lớn một bé Mud và Ellis cùng theo đuổi. Trèo cao thì té đau, một khi chiếc thuyền được hạ xuống cũng là lúc cả hai nhận ra điều mình tin tưởng thực ra chỉ là hư ảo.
Khi đến gặp Jupiter, Ellis nói: “Em biết anh ấy đã làm tất cả vì chị”. Thực ra người đã cố gắng “làm tất cả” chính là cậu bé. Để nuôi dưỡng niềm tin của mình, cậu đặt tất cả vào Mud. Cậu nhìn thấy hình ảnh của chính mình ở người đàn ông này. Vì thế, cho dù không quen biết, không ruột thịt, cậu vẫn liều cả sinh mạng để giúp đỡ anh ta. Bởi cậu tin rằng anh ta sẽ hiện thực hóa mơ ước của mình về một câu chuyện tình đẹp, tuy xuất hiện nhiều trong tiểu thuyết nhưng lại thiếu vắng ở đời thực.
Đặt hai nhân vật hoàn toàn khác biệt về tuổi tác bên cạnh nhau, Jeff Nichols muốn nói lên hai suy nghĩ vừa giống nhau vừa khác biệt về tình yêu. Với Mud là sự chân thành. Anh ta sẵn sàng hy sinh tất cả vì tình yêu, kể cả giết người. Chân thành đến ngu muội, ngốc nghếch. Ngay cả khi biết rõ mình chỉ là bến đỗ tạm thời sau khi người yêu qua lại với biết bao gã trai khác. Còn với Ellis lại là sự trưởng thành. Bài học của chuyến phiêu lưu này cậu đã tự rút ra được, nhưng không có nghĩa là ngừng tin tưởng yêu thương. Người lớn vẫn cứ con nít, còn con nít lại trở thành người lớn. Không biết ai phải học ai.
Tất nhiên bộ phim vẫn có những hạn chế nhất định. Chẳng hạn như Reese Witherspoon đảm nhận vai diễn Juniper khá nhạt nhòa, như một mình chứng rằng sự nghiệp của cô đã đi về vạch xuất phát. Song, Mud là một bộ phim dễ xem, có lẽ là sự lựa chọn tuyệt vời dành cho những ai mới bắt đầu làm quen với phim của Jeff Nichols. Song, riêng với cá nhân người viết vẫn dành nhiều cảm xúc và ấn tượng hơn cho Take Shelter. Những gì mà Mud chưa thể làm được điều (dẫu là) tương tự.
Mình thì không nghĩ bluegrass là nhạc của người da đen, bluegrass là 1 nhánh của country. Ngày nay mình nghe bluegrass thì chưa có ai là da đen cả.
À bạn ơi, cái này thì mình không phải là chuyên gia mà chỉ tham khảo tài liệu trên mạng thôi. Giống như bây giờ người Việt Nam hát hiphop rất nhiều nhưng không có nghĩa là nhạc hiphop của người Việt vậy. Bluegrass cũng tương tự, hòa trộn từ nhiều nguồn, đặc biệt là country như bạn nói. Nhưng đặc trưng của dòng nhạc này là âm thanh của cây đàn banjo thì vẫn bắt nguồn từ dân Mỹ đen. Hình như bây giờ vẫn có người Mỹ đen hát bluegrass nhưng không nổi bằng, như ở đây: http://www.unitybluegrass.com/afro_bg.htm.
“The roots of bluegrass reach back to the music brought to America by immigrants in the early 1600s, including dance music and ballads from Ireland, Scotland and England, as well as African American gospel music and blues. In fact, slaves from Africa brought the design idea for the banjo–an instrument now integral to the bluegrass sound.”
Với lại cách dịch của mình cũng dễ khiến hiểu nhầm, nếu để là Mỹ gốc Phi có vẻ sẽ phù hợp hơn. Nói vậy chứ thực sự mình cũng không quan tâm lắm đến dòng nhạc này. Cám ơn bạn đã chia sẻ.
Không sao cả, tất cả đều chỉ là ý kiến cá nhân. Trên wiki thì cho rằng: ” Bluegrass has mixed roots in Scottish, Welsh, Irish and English traditional music, and also later influenced by the music of African-Americans through incorporation of jazz elements.”
Âm nhạc Mỹ rõ ràng có sự ảnh hưởng qua lại, blue của người da đen, nhạc cổ điển phương Tây và nhạc dân gian (folk) của người Scottish và Irish để tạo nên soul, jazz, country, pop và rock. Tuy nhiên soul hay jazz vẫn được xem là nhạc của người da đen, còn country là âm truyền thống của người da trắng. Như vậy country ( hay bluegrass nói riêng ) là âm nhạc của người da trắng dù nó có ảnh hưởng của người da đen.
Đó là nguyên thể của bluegrass, dĩ nhiên có rất nhiều biến thể của nó, như Bristish Bluegrass hay African American Bluegrass (người da đen hát nhạc bluegrass), giống như blue eye soul (người da trắng hát nhạc soul) của người da trắng.
Để tránh hiểu nhầm rắc rối, mình đã sửa lại bài viết. Cám ơn bạn.