‘On the Beach at Night Alone’ – Nỗi buồn của kẻ thứ ba

Nội dung phim On the Beach at Night Alone góp nhặt phần lớn từ chuyện đời của Hong Sang Soo, nhưng đặt dưới góc nhìn của người phụ nữ ông yêu.

*Bài review phim On the Beach at Night Alone tiết lộ nội dung tác phẩm.

Suốt sự nghiệp làm phim trải dài ba thập niên với hơn 20 tác phẩm lớn nhỏ, Hong Sang Soo có nhiều bước chuyển rõ rệt về mặt kỹ thuật kể chuyện. Ông thay bi bằng hài, thay cắt cảnh bằng những cú zoom xa và gần, hoán đổi cấu trúc kịch bản (Oki’s Movie, 2010), thậm chí là xáo trộn tất cả với nhau (Hill Of Freedom, 2014).

Nhắc đến Hong Sang Soo, khản giả yêu điện ảnh dễ dàng nghĩ ngay đến những tác phẩm mang phong cách hài hước duyên dáng như Hahaha (2010), In Another Country (2012) hay Our Sunhi (2013). Yếu tố hài hước nhẹ nhàng gần như là món “đặc sản” không thể thiếu trong những bộ phim của vị đạo diễn sinh năm 1960: có thể là một lời nói bâng quơ trên bàn nhậu, một cuộc gặp gỡ bất ngờ vô tình đẩy hai nhân vật xích lại gần nhau, hay đơn giản chỉ là một sự nhầm lẫn tai hại không đáng có.

Dù gây dựng phong cách “comedy” đặc trưng – điều khiến nhiều người vẫn thường so sánh ông như là “Woody Allen của xứ Hàn”, nhưng Hong Sang-soo lại khởi sự đạo diễn bằng thể loại chính kịch (drama) với những chủ đề rất nghiêm túc. Các tác phẩm đầu tay của ông – The Day A Pig Fell Into The Well (1996), Virgin Stripped Bare By Her Bachelors (2000) hay On The Occasion of Remembering The Turning Gate (2002) – đều kém hài, nhiều bi.

Chẳng hạn, bộ phim trắng đen Virgin Stripped Bare By Her Bachelors (còn có tên gọi khác là Oh! Soo-jung) lột tả những mối quan hệ nhập nhằng, cay đắng, lừa lọc và thiếu chắc chắn giữa người với người, thông qua hành trình của nữ nhân vật chính Soo-jung khi cô đi đến quyết định trao trinh tiết của mình cho một người đàn ông. Tất cả cho thấy một Hong Sang-soo giai đoạn đầu với góc nhìn hết sức trần trụi và đầy gai góc về cuộc sống, hoàn toàn trái ngược với ống kính hài hước, dí dỏm giai đoạn sau này.

Cuốn phim cuộc đời

Trong giới đạo diễn, Hong Sang-soo còn nổi tiếng kiệm lời. Ông cực kỳ hạn chế trả lời phỏng vấn báo đài, tuyệt đối không tiết lộ về đời tư, không chia sẻ về những dự án mới mà chỉ âm thầm làm phim đều đặn mỗi năm. Kín tiếng là vậy, nhưng cánh chim đầu đàn của dòng phim độc lập Hàn Quốc vẫn không thể nào thoát khỏi lưới tình, ngay cả khi ông đã yên bề gia thất và bước sang độ tuổi ngũ tuần.

Mối quan hệ giữa đạo diễn họ Hong và nữ minh tinh Kim Min-hee nảy nở kể từ lần đầu hợp tác chung trong dự án Right Now, Wrong Then (2015), sau đó nhanh chóng trở thành đề tài gây hao tốn giấy mực của báo chí, tạo nên một làn sóng tẩy chay dữ dội đối với cặp đôi tại quê nhà. Chuyện tình đầy nghi hoặc về những “đúng – sai” này cũng chính là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để Hong Sang-soo làm nên bộ phim đẹp buồn bã mang tên On The Beach At Night Alone (Tạm dịch: Một mình giữa biển đêm). Trong phim, Kim Min-hee thủ vai chính là kẻ thứ ba chen vào cuộc hôn nhân của một vị đạo diễn đã có gia đình.

Điều đáng nói, ngoại tình hay lừa dối tình cảm không hề là chủ đề mới mẻ đối với phim của Hong Sang-soo. Trong Nobody’s Daughter Haewon (2013), nữ nhân vật chính Haewon trót đem lòng si mê một người đàn ông đã có gia đình. Hai nhân vật Oki (trong Oki’s Movie) và Sunhi (trong Our Sunhi) cũng rơi vào tình huống tương tự: mắc kẹt giữa vòng xoay tình ái (tay ba hoặc tay tư) với những người đàn ông đã có vợ.

Các nhân vật nam trong phim luôn là một mảnh gương phản chiếu hình ảnh của chính Hong, khi thì là một giáo sư lớn tuổi, khi là một đạo diễn điện ảnh. Những mối tình ngang trái đó cứ lặp đi lặp lại trong các tác phẩm của Hong Sang-soo, cho đến khi chuyện phim trở thành chuyện đời thật: dù đã từng làm việc chung với rất nhiều bóng hồng nổi tiếng, nhưng đây là lần đầu tiên ông trúng phải tiếng sét ái tình với một nữ diễn viên đóng phim của mình, người kém ông gần hai con giáp.

Câu chuyện bên lề về cuộc tình Hong-Kim có ý nghĩa rất quan trọng đến sự xuất hiện đường đột của On The Beach At Night Alone trong sự nghiệp dài đồ sộ của Hong Sang-soo, bởi không khó để nhận ra bộ phim chứa đựng rất nhiều yếu tố “tự truyện”, thậm chí nhiều hơn mức thông thường.

Đây không chỉ là tác phẩm mang tính cá nhân nhất của Hong từ trước đến nay, mà còn gợi nhớ đến một Hong Sang-soo thuở ban sơ với những bộ phim buồn bã thiếu vắng tiếng cười. Làm phim kể về chuyện đời mình, nhưng ở đây Hong không hề có ý định giải bày tâm sự của bản thân, mà thay vào đó ông đặt mình ở vị thế của người tình, trong tâm trạng của một kẻ thứ ba bị người đời chỉ trích. Nói cách khác, bộ phim là cơ hội để đôi nhân tình đạo diễn – diễn viên thấu hiểu lẫn nhau. Ông viết kịch bản về cô, còn cô đóng phim của ông.

Khác với những bộ phim gần đây của Hong thường không tuân theo trật tự thời gian nhất định (Hill Of Freedom; Right Now, Wrong Then), On The Beach At Night Alone có cấu trúc cực kỳ đơn giản, chia làm hai phần được đánh số thứ tự với nội dung rất rõ ràng: phần đầu diễn ra ở Đức và phần sau ở Hàn. Đây không phải là lần đầu tiên Hong Sang-soo tìm cách xê dịch nhân vật của mình ra khỏi biên giới, nhưng không như Anne của In Another Country hay Mori của Hill of Freedom đều ra nước ngoài để tìm kiếm nhân tình, thì Young-hee (Kim Min-hee) lại đang chạy trốn.

Phim On the Beach at Night Alone mở màn khi cô vừa đặt chân đến Hamburg thăm bạn cũ, Jee-young (Seo Young-hwa), một người phụ nữ đứng tuổi đã ly dị chồng. Họ rải bước trên những con phố, ghé thăm một công viên, ăn tối ở nhà một cặp đôi và cùng nhau chia sẻ về chuyện tình yêu. Jee-young nói rằng cô chẳng còn “khao khát” nữa, Young-hee an ủi chị bạn nhưng tâm trạng của cô cũng chẳng khá khẩm hơn là bao. Những thước phim với tông màu xám nhạt cho thấy tiết trời Hamburg đã bắt đầu chuyển đông, còn Young-hee thì đang rúc mình vào trong nỗi cô đơn giá lạnh. Trót yêu một người đã có gia đình, cô đang chờ đợi, nhưng bản thân cũng không chắc liệu ông sẽ đến tìm cô hay chăng.

Đáng buồn, người mà Young-hee trông ngóng không hề xuất hiện. Nếu như trong tất cả những bộ phim trước của Hong luôn có sự đồng hành giữa hai nhân vật nam và nữ, thì lần này Young-hee hoàn toàn cô độc trên hành trình chạy trốn của mình. “Một mình”, đúng như tên phim On the Beach at Night Alone gợi ý.

Phong cách làm phim của Hong Sang-soo đơn giản về kỹ thuật bao nhiêu, thì lại phức tạp về cảm xúc bấy nhiêu. Thiếu vắng người yêu bên cạnh, Young-hee hoàn toàn trơ trọi trong trận chiến nội tâm của mình. Xuyên suốt bộ phim, ta thấy cô trải qua rất nhiều cung bậc: nhớ nhung (họa hình người yêu trên cát), buồn bã (ngồi khóc trong rạp chiếu phim); giận dữ (quát tháo trước mặt người khác), hối lỗi (quỳ gối tạ tội trước cầu), và tất nhiên là cô đơn (nằm nghe sóng biển vỗ về). Young-hee tìm đến “thành phố tốt nhất để sống trên thế giới” – theo lời giới thiệu của Jee-young – nhưng làm sao cô sống được, một khi thiếu vắng tình yêu?

Phần thứ hai của bộ phim đưa người xem về lại Hàn Quốc với những cuộc hội thoại đậm chất Hong Sang-soo khi luôn thấp thoáng hình ảnh chai soju trên bàn nhậu. Đối với thủ pháp kể chuyện tối giản đặc trưng trong phim của Hong, thì lời thoại đóng một vai trò cực kỳ quan trọng. Qua lời chuyện trò của các nhân vật, người xem biết được thêm nhiều thông tin hơn về Young-hee. Bản thân cô cũng là một nữ diễn viên nổi tiếng, nhưng lại quyết định rời xa ánh hào quang sau khi yêu vị đạo diễn lớn tuổi đã có gia đình. Đánh mất niềm tin ở đàn ông, Young-hee chỉ muốn tựa lòng vào những người phụ nữ bên cạnh mình. Cô nằng nặc đòi Jee-young cho mình ở chung, sau đó lại hôn một người bạn nữ ở Hàn (do Song Seon-mi thủ vai). Nhưng dù là nơi đất khách hay quê nhà, cô cũng không thể nào hòa hợp được với không khí ở xung quanh.

Có một kỹ thuật thường được sử dụng liên tục trong những bộ phim gần đây của Hong Sang-soo: mộng cảnh (dream sequence). Những thước phim của ông thường xen lẫn yếu tố thực và ảo, đôi lúc không có một ranh giới rạch ròi để phân định. Phần đầu của bộ phim kết thúc khi Young-hee thấy mình bị một người đàn ông bắt cóc, đến cuối phim cô lại mơ thấy mình gặp lại người tình cũ, để rồi tỉnh dậy trong sự bẽ bàng. Trên hành trình đi vào nội tâm của Young-hee, ta thấy cô nâng niu một bông hoa ven đường, rồi lại thả hồn vào giữa tiếng sóng biển khơi, như thể muốn quên đi thực tại đầy buồn bã. Dù là trong mơ hay ngoài đời, Young-hee cũng không dấu được nỗi buồn chán và thất vọng của mình.

On the beach at night alone không chỉ là một tác phẩm quan trọng trong sự nghiệp của Hong Sang-soo, mà còn cho thấy một Kim Min-hee đang ở thời kỳ đỉnh cao của diễn xuất. Nữ diễn viên xinh đẹp này từng bị gắn mác “bình hoa di động” khi khởi nghiệp ở tuổi đôi mươi với nghề người mẫu. Tuy nhiên, cô khiến ta phải rút lại lời nhận xét đó với hai vai diễn có thể nói là để đời trong thời gian gần đây: vai Young-hee trong On The Beach At Night và vai tiểu thư Hideko trong The Handmaiden (Park Chan-wook, 2016). Một bên sử dụng kỹ thuật thượng thừa, còn một bên chan chứa xúc cảm cá nhân. Kim Min-hee trong phim của Park Chan-wook dữ dội bao nhiêu, thì trong phim của Hong Sang-soo lại mềm yếu bấy nhiêu. Cô không diễn, mà chỉ tái hiện chính mình trước ống kính, một người phụ nữ chất chứa quá nhiều nỗi niềm trong ánh mắt*.

Những bộ phim của Hong Sang-soo lúc nào cũng cho ta cảm giác chuyến choáng men say, tựa như đang thưởng thức một chai soju, dù mùi vị là như nhau, nhưng một khi đã say làm sao có thể biết được điều gì tiếp theo sẽ xảy đến. On the beach at night alone có thể thiếu vắng tiếng cười, nhưng không hề mất đi cái vị cay dịu nhẹ xen lẫn chua chát trong phim của Hong. Bộ phim là một trong ba tác phẩm được Hong Sang-soo giới thiệu trong năm 2017, bên cạnh The Day After và Claire’s Camera (đều được khởi chiếu tại Cannes). Nói vậy để thấy được sức bền cũng như năng lượng làm phim của bậc thầy điện ảnh Hàn Quốc này vẫn còn dào dạt lắm lắm.

* Đọc thêm các bài viết về Hong Sang-soo ở đây.

Đánh giá: **** (4/5)

Chú thích:

• Kim Min Hee thắng giải Gấu bạc dành cho “Nữ chính xuất sắc” tại LHP Berlin 2017 cho vai diễn trong phim On the Beach at Night Alone.