‘In Another Country’ – Phim ‘ba trong một’ của Hong Sang-soo

Với In another country (2012), đạo diễn Hong Sang-soo đã chọn cho mình cách làm phim tối giản nhất có thể để kể lại ba câu chuyện khác nhau dựa trên một phông nền chung về nhân vật, bối cảnh, tình tiết và cả lời thoại.

Đầu tiên có thể dễ dàng nhận thấy nhất là In another country có rất ít nhân vật, tổng cộng đếm trên đầu ngón tay. Nữ diễn viên từng hai lần chiến thắng tại Cannes, Isabelle Huppert, cùng lúc vào vai ba cô gái người Pháp đều có tên là Anne. Nam diễn viên Hàn Quốc Yoo Jun-sang, vốn là gương mặt quen thuộc trong các phim của Hong, đóng vai chàng bảo vệ bãi biển hiền lành và có phần hơi khờ khạo. Bên cạnh đó là các nhân vật phụ nhưng liên tục xuất hiện trong bộ phim như vợ chồng chủ khách sạn, cô gái phục vụ phòng, cô gái kể chuyện. Xen giữa mỗi câu chuyện còn có thêm một hai nhân vật khác (người tình của Anne, bà bác giáo sư, vị thầy tu) như những gia vị khiến cho món ăn cũ trở nên mới lạ.

Với số lượng nhân vật ít ỏi như vậy, Hong Sang-soo cố tính đặt họ vào những tình huống tưởng chừng đơn giản nhưng đầy ẩn ý. Thực ra đều là một tình huống giống nhau: cô gái Pháp sang Hàn Quốc vì lý do nào đó nhưng chỉ ở lại có vài ngày. Cô đăng ký ở trọ trong một khách sạn có tên là WestBlue nằm trên bãi biển Mohang. Vì buồn chán, cô đi loanh quanh vùng biển để tìm một cái “lighthouse” (ngọn hải đăng) nào đó. Nhưng thay vì tìm thấy “lighthouse” thì Anne luôn “đụng phải” chàng bảo vệ bãi biển như sự sắp đặt của số phận.

Ở đây, ta thấy sự hài hước vốn là đặc trưng của Hong đã được thể hiện ngay trong cách tạo tình huống. Tại sao một người phụ nữ phương Tây lại lặn lội sang tận xứ Hàn xa xôi này chỉ để tìm một ngọn hải đăng – thứ thắp sáng vào ban đêm dẫn đường cho những kẻ lạc lối? Rõ ràng hải đăng không phải là thứ gì đó đặc biệt ở xứ Hàn cũng như quá xa lạ đối với cô gái Pháp. Giữa ban ngày ban mặt mà đi tìm hải đăng thì liệu phải chăng bên trong cô ấy cũng đang lạc lối?

Quay trở lại với người phụ nữ tên Anne đầu tiên, vốn là một nữ đạo diễn người Pháp nổi tiếng. Cô ăn mặc khá giản dị với quần jeans, áo sơ mi, túi xách trên vai, đúng kiểu người làm phim hay phải đi đây đi đó. Cách nói chuyện thì vừa thoải mái lại vừa thẳng thắng theo lối sống Tây phương. Cô sẵn sàng lắc đầu trước những câu hỏi của đàn ông Hàn Quốc. Một là chàng bảo vệ bãi biển: “Anne, can I see you just a moment?” (Anne, tôi gặp cô một chút được không?), hai là anh bạn đạo diễn cũ: “Anne, can I kiss you?” (Anne, anh hôn em được không?). Thật khó để đoán được cô cần gì ở xứ sở này khi liên tục từ chối hai lời đề nghị là dấu hiệu tượng trưng cho tình bạn (bài hát của chàng bảo vệ) và tình yêu (nụ hôn của anh đạo diễn).

Người phụ nữ tên Anne thứ hai thì biết rõ mục đích của mình. Lần này cô trở lại với bộ váy đỏ duyên dáng, tóc cột dịu dàng, đến bãi biển để gặp người tình là một đạo diễn Hàn Quốc. Một cô nàng đi tìm sự lãng mạn như vậy lại được Hong miêu tả với tính cách trẻ con, hay mơ mộng và đãng trí: trên đường đi, cô giả giọng trêu chọc lũ chó, sau đó ngồi một mình bên bãi biển nghĩ về người yêu, cuối cùng thì để quên cả điện thoại trên đường. Tuy nhiên, dù biết hạnh phúc là điều mình tìm kiếm nhưng Anne lại không thể nào nắm giữ trong tay. Mối quan hệ này vừa lén lút vừa sai trái bởi cả hai đều đã có gia đình riêng. Cô phải “tranh thủ” khi chồng đi công tác xa để có thể gặp được người tình trong vòng vài tiếng đồng hồ ít ỏi.

Lần thứ ba, Anne đến bãi biển sau những đổ vỡ trong hôn nhân. “Người chồng kế người Pháp đã bỏ cô ấy để yêu một cô gái Hàn”. Song, thay vì có thái độ với phụ nữ Hàn, Anne lại tỏ ra khá cởi mở với đàn ông nơi đây, theo kiểu “ông ăn chả, bà sẽ ăn nem”. Đầu tiên, cô vẫn giả ngơ để cho ông chủ khách sạn ve vỡn mình, sau đó thì mạnh dạn “tấn công” cả anh bảo vệ bãi biển. Rõ ràng, Anne đang có những khoảng trống tâm hồn và cô tìm đến đây để lấp đầy khoảng trống ấy, trong khi đàn ông chỉ là một giải pháp. Nên nhớ nơi đầu tiên cô muốn đến không phải ngọn hải đăng mà là nhà chùa. “Cháu muốn gặp một vị sư được không?”, cô thổ lộ. Thế nhưng, khi gặp được nhà sư thì Anne lại hỏi những câu hết sức vẩn vơ như thể chẳng biết mình muốn hỏi gì.

Như vậy, có thể thấy rằng dù chỉ là những nhân vật đơn giản, nhưng lại được Hong xây dựng một cách cụ thể, sắc nét. Ngay cả các nhân vật phụ cũng đều có tính cách rõ rết chứ không hề mờ nhạt, hời hợt theo kiểu đặt vào cho vui. Chẳng hạn, ông chủ khách sạn vốn là kiểu người “luôn bám váy đàn bà”, lại ra vẻ dặn dò cô nàng người Pháp tránh xa anh bảo vệ, rằng đấy là loại hay trêu chọc phụ nữ ngoại quốc. Trong khi đó, cô vợ vốn biết rõ tính nết của chồng, sẵn hay ghen tuông nên lúc nào cũng theo dõi, quan sát “nhất cử nhất động” của anh chồng. Do đó, dù In another country có bối cảnh khá hẹp, chỉ xoay quanh một khách sạn bên bãi biển, nhưng chính nhờ những nhân vật sống động như vậy khiến cho câu chuyện không trở nên nhàm chán.

Bên cạnh đó còn phải kể đến phần lời thoại đôi khi ngô nghê nhưng hài hước một cách tự nhiên. Cả ba cô Anne không chỉ lạc lối trong tâm hồn, mà còn hoàn toàn lạc tiếng giữa nơi đất khách quê người. Không một ai trong số họ biết nói tiếng Hàn, dù đến từ Seoul (cô thứ hai) hay Pháp, nên phải trao đổi với dân bản địa qua ngôn ngữ thứ ba là tiếng Anh. Chính điều này đã tạo ra những tính huống nhẹ nhàng dễ thương nhưng lại đúng với thực tế, chẳng hạn như khi vợ chồng chủ khách sạn cãi nhau, Anne lại không hiểu được họ nói gì mà chỉ có thể đoán già đoán non.

Những đoạn hội thoại tiếng Anh trong In another country  cũng khá đơn giản, đôi khi giống như được lấy từ một giáo trình dạy tiếng Anh vỡ lòng dành cho người mới bắt đầu nào đó. Hong Sang-soo lại cố tình nhấn mạnh điều đó nhằm gây tiếng cười bằng cách để cho các diễn viên Hàn nói tiếng Anh một cách chậm rãi từng từ một, đôi khi lớ ngớ giọng Hàn, đúng với sự thật là người Hàn Quốc nói tiếng Anh rất kém. Thế nên mới có chuyện chàng bảo vệ loay hoay tìm cách giải thích cho cô du khách nước ngoài, trong khi cô thì cứ ngẩn tò te chẳng hiểu gì vì anh phát âm chưa thật sự chính xác.

Bên cạnh sự tiết chế về ngôn ngữ điện ảnh thì In another country vẫn giữ nguyên những cú máy “zoom in/zoom out” (phóng to, thu nhỏ) bất ngờ nhưng hết sức duyên dáng, vốn là một đặc trưng của phong cách Hong Sang-soo. Song, điều khiến cho bộ phim thực sự khác biệt và đáng nhớ chính là sự lặp đi lặp lại trong cấu trúc cũng như tình tiết. Một cảnh quay cần chú ý là khi Anne đứng giữa ngã ba đường, có lúc cô rẽ trái, có lúc lại rẽ phải. Nhưng dù rẽ trái hay rẽ phải thì cuối cùng cô cũng tìm đến được với anh chàng bảo vệ của mình. Sau đó, tất nhiên sẽ là “lighthouse”.

Ba câu chuyện trong In another country tựa như một khúc nhạc được chơi đi chơi lại nhiều lần. Tất nhiên, mỗi lần chơi người nghệ sĩ đã có những biến tấu khác đi cho đỡ nhàm chán. Cái hay của Hong Sang-soo ở chỗ là dẫu người xem đã đoán được được tình tiết sau một, hai câu chuyện đầu, thế nhưng vẫn hớn hở dõi theo những biến tấu của bộ phim.

Có thể với những ai trông đợi vào Hong Sang-soo, nhất là sau những thành công trước đó thì In another country không có nhiều đột phá để làm họ hài lòng. Nhưng dẫu sao đây vẫn là một bộ phim nhẹ nhàng, hài hước đúng chất Hong mà ta không nên bỏ qua.

* Đọc thêm các bài viết về Hong Sang-soo ở đây.