Từ bỏ đam mê múa ballet ở quê hương Malaysia để dấn thân vào điện ảnh, Dương Tử Quỳnh chinh phục khán giả bằng hàng loạt vai diễn đáng nhớ, trong đó “Everything Everywhere All At Once” được xem như tác phẩm để đời, giúp bà được tôn vinh là biểu tượng của năm 2022.
Sự thật là không có nhiều diễn viên gốc Á thành công tại Hollywood. Con đường bước đến bục vinh quang càng thu hẹp với các gương mặt nữ, cánh cửa gần như khóa chặt với những ai đã bước sang tuổi U70. Thế nhưng, trong suốt 40 năm làm nghề, Dương Tử Quỳnh chưa hề có ý định dừng lại để nghỉ ngơi dù chỉ một chút. Không ngừng thử thách bản thân qua mỗi vai diễn, bà từng bước ghi danh bằng hình ảnh “đả nữ” gốc Á trong loạt phim hành động, sau đó dần “lột xác” và tái khẳng định vị trí như một biểu tượng độc đáo, khó có thể thay thế tại kinh đô điện ảnh thế giới.
Từ lần đầu đóng phim trong The Owl vs. Bombo (1984) đến màn chào sân Hollywood trong Tomorrow Never Dies (1997), từ vai Du Tú Liên trong Ngọa hổ tàng long (2000) đến vai “quý bà” Aung San Suu Kyi trong The Lady (2011), minh tinh gốc Malaysia luôn chứng minh khả năng biến hóa đa dạng, có thể “cân” được mọi nhân vật dù khó hay dễ. Nhưng chỉ đến khi Everything Everywhere All at Once (2022) ra mắt, giới làm phim Hollywood mới thực sự kinh ngạc và một lẫn nữa phải “ngả mũ” trước cái tên Dương Tử Quỳnh.
Vai diễn “đa diện” độc đáo
Ra mắt lần đầu tại liên hoan phim South by Southwest, Everything Everywhere All at Once là tác phẩm thứ hai của bộ đôi đạo diễn Daniels – gồm Daniel Kwan và Daniel Scheinert, từng gây tiếng vang với dự án đầu tay Swiss Army Man (2016).
Trong phim, Dương Tử Quỳnh vào vai Evelyn Wang, một người đàn bà gốc Á đang sống tại Mỹ cùng gia đình gồm cha ruột, chồng và con gái. Nhìn bên ngoài, Evelyn không có gì quá nổi trội, chỉ là một phụ nữ bình thường như bao phụ nữ khác. Thậm chí, nhân vật còn toát lên vẻ nghèo khổ, khốn khó của dân lao động nhập cư. Phong cách ăn vận sơ sài, mái tóc điểm bạc, gương mặt mệt mỏi không giấu nổi dấu hiệu tuổi tác.
Để mưu sinh, bà cùng chồng Waymond (Quan Kế Huy) mở một tiệm giặt quần áo tại California. Cuộc sống không dễ dàng nhưng họ luôn bên nhau ngay cả lúc nguy khó. Tình yêu vẫn đong đầy dù cho cha bà là người luôn ngăn cản, xem thường con rể. Chưa kể, Evelyn còn đang đối diện với nhiều rắc rối từ cuộc sống. Con gái bà công khai đồng tính, quyết tâm đưa người yêu về ra mắt gia đình trước sự thờ ơ của mẹ ruột. Nhân viên thuế thì liên tục làm khó, bắt bà đến công ty kiểm toán để giải quyết vấn đề tài chính. Khi mọi thứ đang rối như tơ vò, ông trời trao cho Evelyn một cơ hội đặc biệt: Bước chân vào cánh cổng kết nối đa vũ trụ, nơi bà có thể tìm gặp hàng triệu phiên bản Evelyn đang tồn tại ở những thế giới khác.
Với vai Evelyn, thách thức đặt ra cho Dương Tử Quỳnh là phải thể hiện nhiều hóa thân trong cùng một tác phẩm, khi mà từng Evelyn ở mỗi vũ trụ lại có một tính cách và số phận hoàn toàn riêng biệt. Đó có thể là một đầu bếp đang cạnh tranh với đồng nghiệp, một võ sĩ kung fu luyện tập gian khổ hằng ngày, hay một phụ nữ kỳ lạ có những ngón tay khổng lồ, mềm nhũn như xúc xích. Thậm chí, đó cũng có thể là một ngôi sao điện ảnh hệt như Dương Tử Quỳnh ngoài đời.
Vai diễn không hề dễ dàng, đòi hỏi diễn viên phải biến chuyển liên tục về mặt cảm xúc, khi vui khi buồn, lúc lo lắng lúc giận dữ, chưa kịp hết đau đớn đã vùng lên mạnh mẽ, đối đầu kẻ địch. Trên tất cả, bà phải kết hợp nhuần nhuyễn hai thế mạnh “hành động” và “hài”, từ đó tạo nên một nhân vật độc đáo, có một không hai trên màn bạc.
Mối duyên với đa vũ trụ hỗn loạn
Có thể nói, Everything Everywhere All at Once và vai Evelyn là cột mốc quan trọng trong sự nghiệp của Dương Tử Quỳnh. Thế nhưng, ít ai biết rằng suýt chút nữa Evelyn đã không tồn tại. Bởi lẽ, nhân vật vốn không được “đo ni đóng giày” cho nữ mà trước đó, Thành Long mới là người được chọn.
Khi đặt bút viết kịch bản, trong đầu bộ đôi Daniels luôn nghĩ rằng nhân vật chính phải là nam. Với tiêu chí ấy, không còn lựa chọn nào hoàn hảo hơn ngôi sao Giờ cao điểm. Nhưng vì lý do cá nhân, Thành Long không thể tham gia dự án, khiến hai nhà làm phim quyết định thay đổi giới tính nhân vật vào phút chót. Điều đó như một cú “twist” không ai ngờ giữa một kịch bản ngập tràn “twist”. Bộ đôi buộc phải tạo ra một người phụ nữ tên Michelle Wang và chỉ nhắm đến Dương Tử Quỳnh cho vai diễn, dù họ nghĩ rằng đó là “một giấc mộng hơi viển vông”.
“Không ai khác trên đời có thể đóng vai này. Nếu bà ấy nói không, có lẽ bộ phim sẽ chết”, Daniel Kwan tuyên bố trên The Hollywood Reporter. Nhưng ngược lại, bộ phim sẽ có một số phận hoàn toàn mới nếu minh tinh gật đầu. Bản thân Dương Tử Quỳnh chưa phải là ngôi sao đình đám nếu so với dàn diễn viên hạng A ở Hollywood nhưng vẫn là một gương mặt thuộc hàng gạo cội, một tên tuổi lớn. Quan trọng hơn cả, bà có những tiêu chuẩn riêng. Bất chấp kịch bản hấp dẫn, bà gần như muốn lắc đầu nếu các nhà làm phim không chiều theo ý bà: Thay đổi tên nhân vật chính.
Trong buổi phỏng vấn đặc biệt với Variety, Dương Tử Quỳnh có cơ hội trao đổi trực tiếp với đồng nghiệp Cate Blanchett, cũng là đối thủ nặng ký trên đường đua Oscars sắp tới. Minh tinh cho rằng “không thể gọi nhân vật là Michelle Wang” ngay cả khi đạo diễn muốn nó giống tên bà. Tử Quỳnh vốn không phải là một bà chủ tiệm giặt là, nên nhân vật cũng cần được có tiếng nói riêng. Và thế là Evelyn ra đời như thể định mệnh.
Nữ hoàng phim võ thuật Châu Á
Quay trở lại thập niên 1980, Dương Tử Quỳnh bước vào thế giới điện ảnh chẳng hề dễ dàng nhưng cũng gặp nhiều điều kiện thuận lợi. Dù sinh ra trong một gia đình không có truyền thống nghệ thuật, bà lại được cha mẹ cho học múa ballet từ năm lên bốn. Nếu bà không bị chấn thương và phải từ bỏ con đường múa chuyên nghiệp, hẳn thế giới đã có một nghệ sĩ ballet Dương Tử Quỳnh thay vì một ngôi sao điện ảnh.
Đến năm 20 tuổi, danh hiệu Hoa hậu Malaysia như một bệ phóng hoàn hảo giúp bà nhanh chóng dấn thân vào làng giải trí. Thành tích đó cũng khẳng định nhan sắc trời cho, nhưng Dương Tử Quỳnh chưa bao giờ muốn mọi người nhìn nhận mình như một “bình hoa di động”. Khi đóng phim, bà không chọn những dòng phim tâm lý hay tình cảm, trái lại, quyết định thách thức bản thân, theo đuổi đuổi hình tượng “đả nữ” ngay từ những tác phẩm đầu tiên.
Thuở mới vào nghề, Dương Tử Quỳnh chủ yếu đóng vai thanh tra, cảnh sát trong nhiều phim hành động như Yes, Madam (1985), Royal Warriors (1986), Supercop 2 (1993)… Hàng loạt tác phẩm ra đời giúp bà nhanh chóng khẳng định tên tuổi tại Hồng Kông nói riêng và châu Á nói chung như một ngôi sao hành động – dòng phim vốn đang bị thống trị bởi phái mạnh. Giữa những tên tuổi lớn như Thành Long, Châu Nhuận Phát, Hồng Kim Bảo… Dương Tử Quỳnh bất chợt tỏa sáng. Đến mức, truyền thông không ngần ngại tung hô bà là “nữ hoàng phim võ thuật”, một biểu tượng mới nối tiếp đàn chị Trịnh Phối Phối đình đám một thời.
Thời trẻ, bà là người ưa mạo hiểm và không ngần ngại trầy trật trên phim trường. Thậm chí, bà còn quyết định đảm nhận các cảnh hành động mà không cần diễn viên đóng thế. 30 năm trước, chính Dương Tử Quỳnh là người tự lái môtô phóng qua xe lửa đang chạy trong Police Story 3: Super Cop (1992). Đến nay, cũng chính bà là người tự thực hiện những cảnh nhào lộn, đánh đấm trong Everything Everywhere All at Once. Dù không còn trẻ trung như trước, tinh thần “đả nữ” trong bà vẫn nguyên vẹn, phần nào thể hiện được chất “quái” của bộ đôi Daniels trong từng khung hình.
Đường đến Oscar 2023
Sau khi phát hành, bộ phim giúp Dương Tử Quỳnh nhận “cơn mưa” lời khen từ giới phê bình lẫn khán giả. Nhiều ý kiến đánh giá đây là màn hóa thân xuất sắc, thậm chí hay nhất trong sự nghiệp của minh tinh. Sau nhiều vai phụ ở Hollywood, lần đầu tiên ngôi sao Ngọa hổ tàng long thực sự tỏa sáng. Vượt qua nhiều đối thủ nặng ký, vai diễn mang về cho bà giải Quả Cầu Vàng đầu tiên trong sự nghiệp, đồng thời giúp bà có cơ hội trở thành nữ diễn viên gốc Á đầu tiên chạm đến tượng vàng Oscars (hạng mục “Nữ chính xuất sắc”).
Suốt sự nghiệp, Dương Tử Quỳnh đã làm việc với những nhà làm phim hàng đầu Hollywood, từ “ông hoàng phòng vé” James Cameron, huyền thoại sống Steven Spielberg đến “niềm tự hào châu Á” Lý An. Song, bà vẫn luôn thích thú khi được làm việc với các đạo diễn trẻ, vì họ mang đến “một năng lượng khác”. Đó là lý do bà đã hoàn toàn không nghi ngờ bộ đôi Daniels dù họ chỉ đang thực hiện bộ phim thứ hai.
Bước qua tuổi U70, Dương Tử Quỳnh đã xuất hiện trong hơn 70 tác phẩm điện ảnh lẫn truyền hình. Bà đóng đa dạng thể loại, từ võ thuật đến khoa học viễn tưởng. Nhưng Everything Everywhere All at Once mới thực sự khiến bà phải bước khỏi vùng an toàn. Ở khía cạnh nào đó, cuộc đời của Evelyn giống hệt hành trình chinh phục Hollywood của Dương Tử Quỳnh. Mỗi lần xuất hiện trên màn bạc, bà lại thay đổi hình tượng, trở thành một phiên bản tốt hơn của chính mình.
Và đúng như câu hát “đi thật xa để trở về”, Evelyn du hành khắp các vũ trụ cũng chỉ để hiểu rõ bản thân, nhận ra chân lý cuộc đời, từ bỏ định kiến để học cách thấu hiểu người thân trong gia đình. Còn với Dương Tử Quỳnh, bà giúp ta hiểu rõ hơn về bài học thành công. Đôi khi may mắn là chưa đủ, trái ngọt chỉ thực sự đến với những người lao động miệt mài và cống hiến hết mình. Đó là một công thức quen thuộc nhưng chắc chắn không bao giờ cũ!
Bài viết độc quyền cho Elle Vietnam.
—
Thông tin thêm về Dương Tử Quỳnh:
- Tại Critics Choice Awards 2023, Everything Everywhere All at Once thắng 5 giải, gồm: Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc, Nam phụ xuất sắc, Dựng phim xuất sắc, Kịch bản xuất sắc.
- Dương Tử Quỳnh chiến thắng tại lễ trao giải SAGs 2023 ở hạng mục “Nữ chính xuất sắc”.
- Dương Tử Quỳnh đang là ứng cử viên nặng ký cho hạng mục “Nữ chính xuất sắc” tại Oscar 2023, cạnh tranh trực tiếp Cate Blanchett.
