‘The Handmaiden’ của Park Chan-wook
– ‘Cô hầu gái’ và sức hấp dẫn nữ quyền
The Handmaiden là một trong những dự án điện ảnh Hàn Quốc được chờ đón nhất trong năm nay, vì nó đánh dấu sự trở lại của đạo diễn Park Chan-wook sau ba năm kể từ tác phẩm gần đây nhất là Stoker (2013), bảy năm kể từ lần cuối xuất hiện tại LHP Cannes với Thirst (2009) và mười ba năm kể từ khi ông bước lên bục vinh quang với Oldboy (2003). Ngay từ khi tham gia tranh giải tại LHP Cannes 2016, The Handmaiden ngay lập tức gây tranh cãi bởi những cảnh quay tình dục nóng bỏng và đề tài đồng tính nữ – chủ đề đang “sốt” tại Cannes trong những năm gần đây.
Trong The Handmaiden, cảnh quay có thể được xem như là điểm mấu chốt của cả bộ phim, thực ra lại không phải là những cảnh tình dục hay bạo lực. Mà chính là lúc gã buôn lậu Kouzuki (Cho Jin-woong) dặn dò cháu gái của vợ mình, tiểu thư Hideko (Kim Min-hee), trước khi hắn rời Hàn Quốc để trở về Nhật Bản: “Con phải luôn ghi nhớ chuyện ở dưới tầng hầm.” Trong suốt thời lượng 145 phút của bộ phim, căn hầm ấy không hề xuất hiện cho đến những phân đoạn cuối cùng. Nó được Kouzuki che đậy ở dưới một tòa lâu đài nguy nga với “ba khối kiến trúc”, xây dựng kết hợp giữa phong cách Tây phương và văn hóa Nhật Bản. Căn hầm đó là nơi mà khi còn nhỏ Hideko “chỉ mới nhìn và nghe thôi, thì đã không muốn đến lần thứ hai”, cũng chính là lý do khiến cô không thể nào thoát khỏi sự cầm tù của dượng mình trong suốt những năm tháng tuổi trẻ.
Đạo diễn Park Chan-wook đã luồn lái The Handmaiden bằng một cách thức cũng tương tự như cách mà Kouzuki che đậy tầng hầm của gã: những gì ta thấy chưa hẳn là những gì ta nhận được. Từng nhân vật trong phim lần lượt xuất hiện với một lớp vỏ bọc do mình tự tạo, một câu chuyện bịa đặt, hay là một âm mưu có tính toán trước. Ở đầu phim, Sook-hee (Kim Tae-ri) có mặt tại tòa lâu đài của Kouzuki để nhận vị trí làm tỳ nữ mới cho tiểu thư Hideko. Tự giới thiệu mình là Yu Chu, nhưng bà quản gia quyết định gọi cô bé là Tomako, dù cả hai đều không phải là tên thật của cô. Công việc hầu gái cũng chỉ là danh nghĩa nhằm che đậy mục đích thật sự của Sook-hee khi đến đây, vốn được tuân theo sự chỉ đạo của “bá tước” Fujiwara (Ha Jung-woo), kẻ hiện đang dòm ngó khối gia sản kếch xù bên trong tòa lâu đài của Kouzuki, mà chủ sở hữu thực sự không ai khác ngoài tiểu thư Hideko.
Thực chất, Sook-hee là con nuôi của một gia đình ăn cắp chuyên nghiệp còn Fujiwara cũng chỉ là một gã lừa đảo, có giao kèo với gia đình Sook-hee trong phi vụ lần này. Nhiệm vụ của Sook-hee là tìm cách tiếp cận Hideko với tư cách là hầu gái của nàng, để rồi thuyết phục nàng rơi vào lưới tình mà Fujiwara giăng sẵn. Một khi kết hôn và thừa kế gia tài của Hideko, Fujiwara sẽ lập tức tống nàng vào trại tâm thần và hưởng trọn tài sản. Điều đáng gờm chính là lão già Kouzuki cũng đang có cùng mục đích với gã trai trẻ. Mang danh nghĩa là chú dượng nhưng từ lâu Kouzuki cũng đã lăm le muốn cưới cháu gái của vợ mình để độc chiếm gia tài. Kế hoạch của Fujiwara suýt nữa sẽ trở nên hoàn hảo nếu như trái tim của Sook-hee không bỗng nhiên rung động trước chính cô chủ của mình, một người có quá nhiều kiến thức về tình dục nhưng lại chưa từng nếm mùi tình yêu.
Màn phục thù táo bạo của Park Chan-wook
Ngay từ những phút đầu của The Handmaiden, trò chơi nhập vai ấy đã được Park Chan-wook bày biện sẵn: tên lừa đảo vào vai bá tước, ả móc túi vào vai hầu gái, gã buôn lậu vào vai “chú dượng”, còn cô tiểu thư danh giá thì sắm cho mình vai diễn điên loạn. Được chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết tội phạm Fingersmith của nữ văn sĩ Sarah Waters, đường dây kịch bản của bộ phim gần như không có gì thay đổi, ngoại trừ việc Park Chan-wook đã di dời toàn bộ bối cảnh từ thời Victoria Anh quốc về đến quê nhà Hàn Quốc những năm 1930, khi đất nước vẫn còn bị Nhật Bản thống trị. Ngay cả cấu trúc ba phần của tác phẩm gốc vẫn được giữ nguyên trong phim: phần một được kể dưới góc nhìn của Sook-hee, phần hai vẫn lặp lại câu chuyện thông qua lời kể của Hideko và phần cuối cùng là lúc “ván bài lật ngửa”.
Tác phẩm trước đó của Park Chan-wook, Stoker (cũng là bộ phim nói tiếng Anh đầu tiên của ông), đáng buồn lại là một thất vọng lớn. Việc không trực tiếp viết kịch bản cũng như những hạn chế về rào cản ngôn ngữ khiến Stoker chưa thể là cuộc “vượt biên” thành công với vị đạo diễn họ Park, người vẫn được xem là cánh chim đầu đàn của phong trào “Korean New Wave” (Làn sóng mới Hàn Quốc). Vì vậy, The Handmaiden xuất hiện trong sự nghiệp của Park Chan-wook với một sứ mệnh “phục thù” – cũng là tên bộ ba tác phẩm làm nên danh tiếng cho ông (The Vengeance Trilogy). Đây là lần thứ ba Park đem phim của mình đi tranh đấu tại Cannes. Dù thừa nhận “không chắc rằng bộ phim này phù hợp với Cannes”, nhưng có thể thấy được mong muốn lấy lại được uy tín của ông trong mắt bạn bè quốc tế, cũng như tham vọng khai thác một chủ đề mà mình chưa từng thực hiện.
Không chỉ có các nhân vật trong phim, mà chính bản thân Park Chan-wook cũng đã đặt cược rất nhiều trong ván bài lần này của mình. Cả bốn gương mặt trụ cột của The Handmaiden đều chưa từng cộng tác với Park trước đó. Đáng chú ý nhất là Kim Tae-ri, một cái tên mới toanh đã vượt qua hơn 1.500 ứng cử viên khác để có được vai diễn cô hầu gái Sook-hee. Thật không ngoa khi nói rằng nữ diễn viên sinh năm 1990 này chính là phát hiện thú vị nhất trong năm của điện ảnh Hàn Quốc. Chưa từng có kinh nghiệm xuất hiện trước ống kính, nhưng cô gần như đã “rút ruột rút gan” cho vai diễn đầu tiên. Không chỉ táo bạo trong những cảnh nóng trần trụi bên cạnh đàn chị Kim Min-hee, Kim Tae-ri còn cho thấy khả năng diễn xuất đa dạng của mình khi cùng lúc vừa làm một cô hầu gái ngây thơ ngốc nghếch, vừa làm một ả móc túi mưu mô và đầy gian xảo.
Tuy nhiên, nhân vật có nhiều đất để khai thác trong phim lại chính là tiểu thư Hideko, một người có hành tung kỳ quái và quá khứ nhiều bí ẩn. Trái ngược với Sook-hee, gương mặt lãnh cảm của Hideko khiến người xem không thể nào đoán định được tâm lý thực sự của cô. Một cảnh quay có lẽ sẽ trở thành dấu ấn mạnh mẽ của bộ phim là khi Sook-hee giúp tiểu thư của mình tắm. Hideko ngâm mình trong bồn, tay ngậm kẹo do tỳ nữ mang đến hệt như một đứa trẻ mới lớn. Nàng phát hiện mình có một chiếc răng nhọn nên đã để cho Sook-hee thọc ngón tay cái vào miệng để mài nó. Đó là cột mốc phát triển tình cảm giữa Sook-hee và Hideko, nhưng cũng cho thấy sự đối lập về tâm lý giữa hai nhân vật, đặc biệt là Hideko qua sự thể hiện hết sức quyến rũ của Kim Min-hee.
The Handmaiden cũng là bộ phim được đầu tư chỉnh chu nhất của Park Chan-wook cả về phục trang lẫn thiết kế bối cảnh. Để có thể tái hiện câu chuyện chân thực nhất, ông đã đầu tư xây dựng tòa lâu đài “ba khối” của Kouzuki một cách vô cùng chi tiết, từ ngoại cảnh hoa viên xanh mướt với những chậu bonsai được kỳ công cắt tỉa, cho đến nội cảnh thư phòng được bày biện hết sức tao nhã nhưng lại toát lên vẻ lạnh lùng đến đáng sợ. Sở dĩ, Park dụng công dựng nên một không gian rộng rãi như vậy là để có thể áp dụng những kỹ thuật quay mới mà ông chưa từng thử nghiệm trước đó. Thậm chí, ban đầu nam đạo diễn còn dự định quay bộ phim này dưới định dạng 3D nhưng kinh phí không cho phép. Cuối cùng, ông và cộng sự lâu năm là nhà quay phim Chung Chung-hoon (Oldboy, Thirst) đã quyết định sử dụng ống kính anamorphic cho toàn bộ các cảnh quay trong phim. Vì thế, có thể thấy rõ trong The Handmaiden có những cú lia ống kính rất độc đáo từ cảnh ngoại sang cảnh nội, hoặc dọc theo căn phòng – điều gần như bất khả nếu không gian bối cảnh không đủ rộng.
Việc lựa chọn bối cảnh thập niên 1930 cũng đóng vai trò quan trọng trong phim, tạo ra một tác phẩm đa văn hóa. Các diễn viên người Hàn ăn vận như người Nhật, nói tiếng Nhật giữa một bối cảnh phảng phất phong cách châu Âu có lẽ là hình ảnh hoàn toàn lạ lùng đối với một bộ phim điện ảnh Hàn Quốc. Dù vô tình hay hữu ý, The Handmaiden cũng khiến người xem liên tưởng đến ít nhiều tác phẩm điện ảnh khác của Tây phương. Những người đàn ông mặc suit bảnh bao tụ tập trong thư phòng nghe đọc truyện gợi dục gợi nhớ đến Eyes Wide Shut (Stanley Kubrick). Lâu đài của Kouzuki có những nét kỳ dị và bí ẩn tương tự Crimson Peak (Guillermo del Toro). Hay những cảnh ân ái nóng mặt giữa hai nữ diễn viên chính chắc chắn không thua kém gì Blue Is The Warmest Color (Abdellatif Kechiche).
Nếu xét về kịch bản, có lẽ vì hạn chế trong việc bám sát tiểu thuyết gốc, nên những cú xoáy (twist) trong phim không thực sự khiến người xem phải ngỡ ngàng. Thậm chí, sau khi câu chuyện được thuật lại lần thứ hai qua lời kể của tiểu thư Hideko thì mọi thứ trở nên dễ đoán, phần lật ngược quá khứ tăm tối của tiểu thư cũng hơi dông dài. Do đó, phải công nhận rằng The Handmaiden sẽ không trở nên hấp dẫn nếu thiếu đi phong cách làm phim “điên loạn” đặc trưng của Park Chan-wook. Từ đầu đến cuối, sự điên loạn liên tục xuất hiện như một mắt xích không thể thiếu của bộ phim. Cả không gian lẫn thời gian đều làm tiền đề để Park Chan-wook đẩy sự điên loạn của mình đi đến tận cùng. Đặc biệt là những phút cuối, khi Park để cho người xem được tận mắt chứng kiến tầng hầm bí mật của Kouzuki. Chỉ một hình ảnh duy nhất cũng đủ để cứu toàn bộ kết thúc khá “hiền” của bộ phim. Quả đúng là “save the best for last” – thứ hay nhất nên giữ đến phút cuối cùng.
Đánh giá: **** (4/5)
Bên lề:
1/ Kim Min-hee vừa giành được giải thưởng Ảnh hậu (Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất) tại lễ trao giải Directors’ Cut Awards 2016 (giải thưởng của Hiệp hội đạo diễn Hàn Quốc) cho vai diễn Hideko.
2/ Fingersmith từng được đài BBC Anh chuyển thể thành một bộ phim truyền hình dài hai tập do Sally Hawkins và Elaine Cassidy thủ vai chính.
Tham khảo:
* Bài review phim Stoker của Park Chan Wook (2013).
